Metabolizma günlük yaşamımızı idame ettirmek için gerekli olan kimyasal işlemlerin tümüne verdiğimiz isimdir. Bu işlemler için günlük harcanan belli bir enerji miktarı vardır. Bazal metabolizma hızı ise uykuda iken sadece organ sistemlerinin çalışması için gerekli olan enerjiyi anlatır, yani az miktarda da olsa uyurken de enerji tüketiriz.
İnsanların metabolik hızı farklıdır. Bazı kişilerin metabolik hızı doğuştan hızlı iken bazı kişilerinki daha yavaştır. Yaş, cinsiyet, vücut ağırlığı ve vücudun kas-yağ oranı gibi faktörler metabolik hız için belirleyicidir.Bu demek ki, metabolik hızımız her yaşta, her kiloda veya her vücut yapısında aynı değil. Minyon tipteki insanlar daha az enerjiye ihtiyaç duyarken uzun boylu ve iri yapılıların günlük enerji ihtiyacı daha fazla oluyor.
Çalışmalar çok az kalori alınıp, öğün araları uzatıldığında da metabolik hızın düştüğünü göstermektedir. Çünkü insan doğası bir tasarım harikası olup sürekli çevresel faktörlere alışma ve her koşulda varlığını devam ettirme üzerine programlı. Bir anlamda bu tür durumlarda vücut “açlık moduna” geçiyor ve kısıtlı enerji kaynağını daha akıllıca kullanmaya çalışıyor. Örneğin beyin gibi olmazsa olmaz organ sistemlerinin ihtiyaçlarını karşılamaya öncelik veriyor.
Metabolik hızın en önemli belirleyicilerinden biri vücudun yağ: kas oranı. Kas kütlesi yağ kütlesine göre metabolik olarak daha aktif ve daha fazla kalori yakma eğiliminde. Sonuç olarak vücudun enerji deposu yağ kütlesinden kaybedebilmek için bu enerjiyi en çok harcayabileceğimiz kas kütlesini artırmak gerekiyor. Eğer katı ve sağlıksız diyet yapılırsa hem kas hem de yağ kütlesinden kayıplar yaşanıyor. Bu durumda fazladan kalori yakabilecek kas kütlesi de kaybedildiği için kiloların geri dönmesi ve başlanan noktaya geri dönülmesi çok daha kolay oluyor.
Bu arada “yoyo etkisi” olarak tanımlanan aşırı kilo alıp verme dönemleri tekrarlandıkça metabolizmamız her seferinde daha fazla hasar görüyor ve sonunda metabolizma hızında kalıcı düşüklük izlenebiliyor. Metabolizmamızı sağlıklı bir hızda tutabilmek için yapılması gerekenler;
- Kışın 2-2.5 litre , yazın 2.5- 3 lt/gün su için, çünkü metabolizmayı hızlandıran doğal maddelerin başında su geliyor.
- Yüksek kaliteli yiyecekler tüketin. Düşük kalorili diyetlerin uzun dönemde metabolizmanızı yavaşlatmasına izin vermeyin.
- Sağlıklı ve ölçülü miktarlarda protein ve lifli yiyecekler dostunuzdur; masanızdan eksik etmeyin.
- Egzersizinizi doğru planlayın. Sadece kardiyo çalışan biri hem yağ hem de kas kütlesinden verir. İdeali egzersiz programınıza dayanıklılık egzersizleri de eklemektir. Böylelikle yağ kütlesinden verirken kas kütlenizi korursunuz.
